Het zwembaddossier van Beernem - de integrale tussenkomsten van Gijs Degrande, Lode Vanneste en Jef Vansteenhuyse

Op donderdag 25 maart 2021  lag het langverwachte zwembaddossier eindelijk ter stemming in de gemeenteraad. Dat er een oplossing voor het Beernemse zwembad nodig is, daar twijfelt niemand aan. Ook N-VA Beernem niet.  Maar wij hebben, zeker na donderdag, nog meer vragen bij de opbouw van dit dossier. Zowel Gijs Degrande, Lode Vanneste als Jef Vansteenhuyse hielden donderdag verschillende tussenkomsten. Die kun je hieronder integraal nalezen.

1. Inleiding - Gijs Degrande:

Onze houding is altijd geweest : wij willen zwemmen maar niet verdrinken. Dat is uiteraard niet veranderd. Een oplossing voor het zwembad is nodig. Daar twijfelt niemand aan. Het zwembad is verouderd en daar moet een oplossing voor komen.

Die oplossing zien we liefst snel – het huidig zwembad is aan haar laatste adem toe- MAAR een goede oplossing is meer dan mooi ontwerp. En de oplossing die vandaag voorligt, is wat ons betreft zorgwekkend:

Vandaag ligt een mooi ontwerp voor. We hebben deze week op sociale media ook al mooie plaatjes, beelden en ontwerpen zien passeren. Dat oogt natuurlijk allemaal mooi en aantrekkelijk.

Maar, natuurlijk is een dossier veel meer dan mooie plattegronden en 3D-tekeningen. We zien een mooie carrosserie maar het is heel onduidelijk wat er onder de motorkap zit. Onze vragen gaan dan in de eerste plaats niet over het ontwerp, de tekeningen en plannen zelf.  Onze vragen en bezorgdheden gaan natuurlijk over wat er achter die fraaie plaatjes zit. Hoe stevig zit dit dossier in elkaar?

Zoals u weet, zijn wij altijd al vragende partij geweest om partners te zoeken voor de realisatie van het zwembad: samen genieten betekent ook samen lasten dragen.

Dat is niet uniek, of wereldvreemd. Integendeel, dat is vandaag de realiteit, de gangbare praktijk, het omgekeerde zoals we hier zien, is geschiedenis.  Lode zal het straks aantonen : géén enkele gemeente als Beernem bouwt op eigen houtje een dergelijk project

De reden daarvoor is ook duidelijk en evident. het wordt afgeraden en is budgettair onverantwoord. Jef gaat daar straks verder op in  Des te problematischer is dat er vandaag ook gewoon geen financieel plan is. Daartoe stel ik na de uiteenzetting van de collega’s nog drie amendementen voor.

2. Eerste tussenkomst -  Lode Vanneste

Als sportfanaat volg ik  het thema van het zwembad sinds het begin van de vorige legislatuur. Ik heb in  februari 2014 al een eerste interpellatie gedaan over een nieuw zwembad in Beernem. Toen verwees ik naar een belangrijke tendens en cijfers van ISB,  het Vlaams Instituut voor  Sportbeheer. Daaruit  bleek dat er in 2012 nog slechts 43 % van de Vlaamse zwembaden  in beheer waren door de gemeente of de provincie. In 2003 was dit nog 69 % van de zwembaden.

Het was dus toen al duidelijk dat er amper nog eigen gemeentes waren die op eigen kracht een zwembad kunnen realiseren, financieren en instaan voor de exploitatie. Daarom stelde ik voor aan de voormalige schepen van sport, de huidige burgemeester,  om voor ons zwembaddossier samen te werken met andere partners  zoals buurgemeenten, scholen van andere gemeenten,  gemeenschapsinstelling De Zande of  het Psychiatrisch Ziekenhuis Sint-Amandus.

In de gemeenteraad van januari 2016 heb nogmaals (tevergeefs) voorgesteld om contacten te leggen met omliggende gemeenten en andere partners om zo  financiële en sportieve samenwerkingsverbanden te leggen.

Ondertussen zijn we vijf jaar later en dit  dossier komt eindelijk op de gemeenteraad.  Voor de eerste keer trouwens deze legislatuur.  Onze gemeente heeft dan toch gekozen om het zwembad zelf te realiseren.

Daarbij moeten we ons enkele belangrijke vragen durven te stellen.

• Hoe werden (en worden) zwembaden in andere steden en gemeenten de voorbije tien jaar gerealiseerd en gefinancierd?
• Via welk type van samenwerking gebeurde dit?
• Welk type van zwembaden zijn er gebouwd?
• Wat doen gemeentes die qua inwonersaantal vergelijkbaar zijn met Beernem?

Nieuwe recente cijfers van ISB zijn er sinds 2012 niet meer. Daarom maakte ik zelf de oefening en onderzocht ik  welke nieuwe zwembaden er de voorbije jaren zijn gebouwd in West-Vlaanderen, welke zwembaden er binnenkort worden gerealiseerd en hoe de exploitatie gebeurt.

Uit mijn opzoekwerk blijkt drie zaken:

Ter eerste waren er in onze provincie de  voorbije tien jaar verschillende publiek-private samenwerkingen tussen steden en gemeenten en grote private spelers zoals Lago (=  de zogeheten S&R Group) of Sportoase.   Daarbij gaat het steevast om grote zwembadprojecten inclusief wellness en glijbanen.

Voorbeelden zijn het zwembad  Sportoase in Knokke (geopend in 2012), Lago Brugge (geopend in 2015,  een samenwerking met de provincie West-Vlaanderen, stad Brugge en de S&R Group), Sportoase Schiervelde in Roeselare (geopend in 2018), Lago Kortrijk (geopend in 2019), Nieuw Zwevegem (geopend in 2019, een samenwerking met Kortrijk en de S&R Group) en ook in Middelkerke komt er binnenkort een nieuw zwembad in samenwerking met de zogeheten VITA Group.

Ten tweede werden of worden er in onze provincie de voorbije jaren drie zwembaden gebouwd via  intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. In 2015 werd het zwembad Amfor geopend in Moorslede. Dit gebeurde via een samenwerking met Moorslede, Staden, Langemark Poelkapelle en Zonnebeke. Deze gemeenten vertegenwoordigen samen  iets meer dan 42 000 inwoners

Daarnaast werd in 2020 Zwembad Aquandé geopend in Vichte. Dit gebeurde via een samenwerking tussen Deerlijk en Anzegem. Dit zijn samen ruim 26 000 inwoners.  

Tenslotte wordt in 2022 een nieuw zwembad geopend in Wielsbeke. Dit zal gebeuren via een samenwerking tussen Wielsbeke,  Oostrozebeke, Dentergem en Sport Vlaanderen die een subsidie voorziet van 1,25 miljoen euro. De drie gemeenten vertegenwoordigen samen 26 000 inwoners.

De derde vaststelling is dat er nog een aantal steden en gemeenten zijn die op eigen houtje een zwembad bouwen. In 2019 opende het nieuwe zwembad in Diksmuide, een stad met 52 000 inwoners. Ondertussen sloot Diksmuide wel  al een samenwerking met Houthulst en Lo-Reninge voor het schoolzwemmen.

Verder worden er de komende jaren nieuwe zwembaden verwacht in Blankenberge (20 000 inwoners) en Oostende (72 000 inwoners). Deze zwembadprojecten worden gecombineerd met onder meer de bouw van appartementen en de aanleg van een ondergrondse parking. In Blankenberge wordt ook de site van het oude zwembad verkocht. Het is bovendien ook zo dat we deze kuststeden niet kunnen vergelijken met Beernem. In deze steden stijgt het bevolkingsaantal verschillende maanden per jaar exponentieel.

Mijn conclusie na mijn opzoekingswerk? Er is geen enkele gemeente zoals Beernem  ongeveer 16 000 inwoners die  nog op eigen houtje een zwembad bouwt. Ongeloof straf dat wij dit wel doen.  Het is ook ongelooflijk straf dat samenwerking met andere partners bij ons niet mogelijk bleek.

In de vele dossiers die ik bestudeerde, kwam nochtans duidelijk naar voor dat er enkel maar voordelen zijn bij samenwerking.  Zeker wat betreft de financiering en de exploitatie. Een zwembad is verlieslatend dus is het des te interessanter om dit verlies te dragen met andere gemeenten. Ook wat dienstverlening voor de zwemmers blijkt samenwerking steevast een meerwaarde. Ook het hinterland (van mensen die effectief komen zwemmen naar een intergemeentelijk zwembad)  wordt via samenwerking vergroot.

Daarom heb ik een retorische vraag voor de huidige de schepen van sport Waerniers en de vorige schepen van sport Sypré:  Wat hebben jullie de voorbije tien jaar gedaan? Welke initiatieven hebben jullie genomen om partners te zoeken die financieel en sportief willen samenwerken bij de bouw en het beheer van ons zwembad?

3. Tweede tussenkomst Lode Vanneste

Onze gemeente moet zich uiteraard  niet spiegelen aan de grote zwembadprojecten die  in een aantal grote steden werden gerealiseerd. Onze gemeente moet zich  spiegelen aan gemeenten zoals Moorslede, Wielsbeke, Anzegem… die via intergemeentelijke samenwerking  een zwembad realiseren en financieren.

Komt  een intergemeentelijke samenwerking er zo maar? Uit dossiers die ik heb bestudeerd, blijkt dat voorbereidende gesprekken soms jaren duren. Dat het ook soms  jaren duurt voordat er een effectief akkoord is tussen gemeenten.. En dat daar dikwijls bepaalde trajecten worden opgesteld om die samenwerking in een bepaalde vorm te gieten of dat daarvoor een  intercommunale wordt opgericht.

Een informele babbel is daarbij niet voldoende, evenmin als het versturen van een brief naar de betrokken gemeentebesturen.  Afsluitend: het territoriaal denken van de huidige schepen van sport Waerniers en de vorige schepen van sport Sypré is absoluut niet meer van deze tijd.

4. Tussenkomst -  Jef Vansteenhuyse:

Het is duidelijk dat er verschillende noodzakelijke investeringen voor de normale werking van dit zwembad niet zijn opgenomen  in het bestek. Men zal deze investeringen gewoon laten uitvoeren en dan later in de  exploitatie opnemen. Enerzijds stelt  de meerderheid dat men de scherpste en beste prijs krijgt door het dossier te laten opmaken door Farys maar niet alle investeringen worden opgenomen in dit bestek.  De reden? Als men deze noodzakelijke investeringen wel opneemt, dan komt men boven de psychologische grens en kostprijs van 8 miljoen euro.

Het gemeentebestuur blijft vinden dat Farys de beste formule heeft  omwille van de BTW-aftrekbaarheid. Het is een fabeltje dat alle werken zonder BTW-heffing zullen kunnen gebeuren. Schepen van Financiën Waerniers gelooft blindelings dat dit geen problemen zal opleveren. Nochtans zagen we zowel  bij sporthal Drogenbrood en bij de polyvalente zaal De Boest toch dat er plots  heel wat BTW moest bijbetaald worden. Recent geraakte bekend dat het College heeft geaccepteerd om zo jaarlijks 50 000 euro extra BTW te moeten betalen.

Verder wordt door kwalitatieve eisen aan de bouwfirma te stellen, quasi een monopolie gecreëerd wat uiteindelijk de prijs doet stijgen. Op die manier geeft men nieuwe ondernemingen niet de kans om dit project binnen te halen.

In Vlaanderen werd recent een audit gemaakt bij 18 gemeenten over sportinfrastructuur. De grote conclusie die daar werd gemaakt, geldt ook voor Beernem. Ook in Beernem werd de markt veel te weinig bevraagd en onderzocht. Zo’n investering vraagt veel meer studie dan enkel het maken van  politieke keuze. Het schepencollege heeft  blindelings beslist om het dossier in handen te geven van Farys. Zij bepalen en Beernemse burger zal betalen. En dat decennialang.

5. Tweede tussenkomst Gijs Degrande:

In mijn inleiding wees ik er nog eens op dat we een oplossing willen voor het zwembad, maar dat we grote bezorgdheden hebben over de oplossing die hier op tafel ligt. Hoe wij het dan wel zien, laat zich in drie punten samenvatten:  

Ten eerste vragen wij een samenwerkingsverband met andere partners waarbij gedeelde doelstellingen, aanpak en financiering worden uitgewerkt.

Dat betekent natuurlijk ernstig onderzoek en ernstige pogingen. Maar dan moet men ook willen en serieus aanpakken.  Dat is hier helaas niet gebeurd. Nochtans moet dat mogelijk zijn getuige de samenwerking in de vaccinatiestrategie met Oostkamp, rond ICT, de atletiekpiste, enz. Vandaag voor worden ook voor verschillende thema’s intergemeentelijke samenwerking opgezet. Over de meest uiteenlopende thema’s, zoals wonen, afval, energie en nu ook voor corona. Zo hebben we ook onsze openbare verlichting uit handen gegeven en straks wil men ook met de recyclageparken gaan samenwerken.

Voor sportinfrastructuur met een bovenlokale dimensie, voor een dossier die bovendien een kostenplaatje heeft die de begroting voor jaren bezwaart, zou dat niet mogelijk zijn. Dit is zeer vreemd. Voor ons betekent dit vooral een gebrek aan wil.

Ten tweede eisen wij transparantie. Wij zijn twee jaar ver in de legilsatuur. Er is voor het zwembad ook al een vergunningsaanvraag ingediend. Toch zien we vandaag het dossier pas een eerste maal op de gemeenteraad. Overigens was het dossier vorige week tijdens de vastgelegde fractievergadering van de N-VA het dossier niet eens beschikbaar op het extranet. Op onze eerdere vragen, ondermeer bij de bespreking van het meerjarenplan begin 2019 , maar ook op de gemeenteraad van januari 2021 kon géén antwoord worden gegeven over de financiering. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat dit weinig vertrouwen biedt. Integendeel: dit roept enkel vragen op.  

Ten derde vragen wij daarom snel duidelijkheid over de financiering van dit dossier en vragen we om dit kader alsnog te zoeken naar partners voor dit project en op zijn minst de mogelijkheid te laten aan potentiële partners om op latere termijn in dit project te stappen.

Dus collega’s, ik rond af. We zien hier een mooi ontwerp en fraaie plannen. We zien een blinkende carrosserie maar wat onder de motorkap zit, dat is niet duidelijk, het is niet uitgewerkt.

Men is na de verkiezingen  onmiddellijk beginnen ontwerpen, zonder grondig vooronderzoek. Nochtans is dit iets wat men in dergelijke grote dossiers toch zou mogen verwachten. Een vooronderzoek waarbij eerst de verschillende mogelijkheden worden afgewogen.

Men heeft daarentegen net gedaan waar Audit Vlaanderen voor waarschuwt. Audit Vlaanderen komt tot de vaststelling dat veel  lokale besturenen een bepaalde beheersvorm (bv. PPS, intergemeentelijke samenwerking …) onvoldoende doordacht zijn aangegaan. Dat is nochtans nodig, want het gaat hier om belangrijke keuzes met vaak een grote financiële impact.’

Daarom herhalen we nog maar eens onze oproep om hier snel werk van te maken en duidelijkheid te scheppen. En daartoe dienen we drie amendementen in waarbij we vragen om:

Snel duidelijkheid te bieden over de financiering van dit dossier,
alsnog te zoeken naar partners voor dit project en
op zijn minst de mogelijkheid te laten aan potentiële partners om in te stappen.

6. Derde tussenkomst -  Gijs Degrande:

We kunnen van mening verschillen, andere argumenten aandragen of belangrijk vinden, meer of minder belang hechten aan bepaalde zaken, een andere invalshoek hanteren enz. Allemaal goed en wel, maar zou toch willen vragen om het debat inhoudelijk correct te voeren, en enige intellectuele eerlijkheid aan de dag te leggen. Ons standpunt is duidelijk

Zijn wij tegen zwembad? Nee, hoewel schepen Waerniers er steeds als de kippen bij is om ons zo te bestempelen

Wij zijn niet tegen het zwembad. Maar, we zijn voor financiële verantwoordelijkheid. Wij zijn voor solidareit met toekomstige generaties en voor financiële transparantie. Nee, niet tegen zwembad. De debatten en antwoorden die wij doorgaans krijgen, stellen ons in dat opzicht allerminst gerust

Daarom vragen wij snel duidelijkheid te bieden over de financiering van dit dossier, om alsnog  te zoeken naar partners voor dit project en  om op zijn minst de mogelijkheid te laten aan potentiële partners om in te stappen.